Επίσκεψη στο Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο

Αναρτήθηκε στις 29 Ιαν, 2024 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος

Την Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2024 τα τμήματα Γ΄ Υγείας και Γ΄ Θετική είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο (ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (hepham.gr)), ένα μοναδικό Μουσείο στο είδος του στην Ελλάδα. 

Στον χώρο του Μουσείο, που λειτουργεί εδώ και δύο περίπου δεκαετίες, υπάρχει υλικό από δυο θεματικές εκθέσεις  που οργανώθηκαν στο παρελθόν, η πρώτη με θέμα «Η Φαρμακευτική στη Θεσσαλονίκη του χθες – Μία πρώτη γνωριμία με το Φαρμακευτικό Μουσείο Θεσσαλονίκης» και η δεύτερη  με τίτλο «Οι απαρχές της Ελληνικής Φαρμακευτικής».

Οι μαθητές και οι μαθήτριες απόλαυσαν, μέσα από την εξαιρετική ξενάγηση του εφόρου του Μουσείου  κ. Νικόλτσιου Νικόλαου, την αναδρομή της επιστήμης της Φαρμακευτικής στους αρχαίους και μέσους χρόνους,  παρατήρησαν αντικείμενα φαρμακοπωλείου, παλιές εργαστηριακές συσκευές, ιδιόγραφες συνταγές και επιστολόχαρτα, παλαιά βιβλία και φωτογραφίες, διαφημίσεις καθώς και στοιχεία από το παρελθόν των σπουδών Φαρμακευτικής. 

Οι μαθητές και μαθήτριες είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απορίες και τις ερωτήσεις τους πάνω στα εκθέματα και να διαπιστώσουν πως η Φαρμακευτική είναι μία ζωντανή επιστήμη που έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν.

Μ.Μ.

Γκριγκόρι Πέρελμαν: Ποιος μπορεί να καταλάβει αυτόν τον ιδιοφυή μαθηματικό;

Αναρτήθηκε στις 15 Ιαν, 2024 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος

Ο Γκριγκόρι Γιάκοβλεβιτς Περελμάν  (Григорий Перельман) είναι Ρώσος μαθηματικός. Ο “Γκρίσα” Πέρελμαν  γεννήθηκε το 1966 στο Λένινγκραντ (τη σημερινή –και προχθεσινή– Αγία Πετρούπολη). Η μητέρα του σπούδαζε μαθηματικά, αλλά τα παράτησε για να τον μεγαλώσει. Καθώς ο μικρός είχε προφανές ταλέντο στα μαθηματικά, τον έγραψε σε ειδικό σχολείο με προχωρημένο πρόγραμμα στις θετικές επιστήμες. Ήταν αριστούχος στα πάντα, εκτός από τη γυμναστική. Το μέλλον του προοιωνιζόταν λαμπρό. Ήδη σκεφτόταν με όρους έρευνας. Το 1982, ως μέλος της ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα για μαθητές γυμνασίων, με επίδοση 100%. 

Σπούδασε μαθηματικά στο πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ (από τα καλύτερα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης), απ’ όπου πήρε και το διδακτορικό του το 1992. Θέμα της διατριβής του: «Καμπύλες Επιφάνειες σε Ευκλείδειους Χώρους». Στη συνέχεια, δούλεψε ως ερευνητής, πάντα στο Λένινγκραντ, στο Ινστιτούτο Μαθηματικών Στεκλόφ.

Στο τέλος της δεκαετίας του ’80, τότε που χαλάρωσαν κάπως τα πράγματα με την Περεστρόικα, πήγε στις ΗΠΑ και δούλεψε, ως ερευνητής πάντα, σε διάφορα μεγάλα πανεπιστήμια, που του πρόσφεραν υποτροφίες και τις κατάλληλες συνθήκες δουλειάς. Όταν, το 1994, δημοσίευσε την απόδειξη μιας εικασίας της Ριμάνειας Γεωμετρίας (Soul Conjecture, το ποιητικό όνομα αυτής), οι προτάσεις για μόνιμη δουλειά έπεσαν βροχή (Πανεπιστήμια όπως το Πρίνστον, το Στάνφορντ), αλλά ο Ρώσος τις απέρριψε όλες και το 1995 γύρισε στην Αγία Πετρούπολη (πλέον) για να δουλέψει και πάλι στο Ινστιτούτο Στεκλόφ.

Για αρκετά χρόνια εργάστηκε  πάνω στην Εικασία του Πουανκαρέ. Όλες οι αποδείξεις που είχαν προταθεί ως τότε είχαν αποδειχθεί ψευδείς. Έπειτα από οκτώ χρόνια προσπαθειών, ο Perelman κατέληξε το 2002 σε μια απόδειξη 473 σελίδων στην οποία οι συνάδελφοί του δεν κατάφεραν να εντοπίσουν κανένα λάθος.

Μέσω της απόδειξης αυτής γνωρίζουμε πότε ένα συμπαγές αντικείμενο είναι τοπολογικά ισοδύναμο με μία σφαίρα. Ο Πέρελμαν, σε τρία άρθρα που δημοσίευσε το 2002 και το 2003, απέδειξε την εικασία του Πουανκαρέ, που είχε τεθεί το 1904 και η οποία πριν από τη λύση της θεωρούνταν ως ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα στην τοπολογία.

Για να αντιληφθεί κανείς πόσο περίπλοκη ήταν η εικασία του Πουανκαρέ, αρκεί να αναφέρουμε ότι ιδιοφυείς μαθηματικοί χρειάστηκε να εργαστούν επί τέσσερα χρόνια για να ελέγξουν την εγκυρότητα της απόδειξης του Πέρελμαν. Εκτιμάται ότι η επιβεβαίωση της λύσης του γρίφου θα συμβάλει καθοριστικά στην κατανόηση που έχουμε για τον χώρο, ακόμη και στη γνώση μας για το «σχήμα» του σύμπαντος.

Το 2006 η μαθηματική κοινότητα ανέμενε με αγωνία τον Πέρελμαν να παρευρεθεί στην τελετή απονομής του Μεταλλίου Φίλντς (το αντίστοιχο των βραβείων «Νόμπελ» που απονέμεται σε μαθηματικούς κάθε 4 χρόνια) και να αποδεχθεί την τιμητική του βράβευση. Μάταια όμως. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Μαθηματικών Sir John Ball, επισκέφτηκε τον Πέρελμαν για να τον πείσει να δεχτεί το βραβείο. Ύστερα από δέκα ώρες συζητήσεων επί δύο ημέρες, απέτυχε. O ίδιος ο Perelman συνόψισε λίγο αργότερα την συζήτηση εκείνη: “Mου πρότεινε τρεις εναλλακτικές: να δεχτώ το βραβείο και να παραστώ στην βράβευσή μου, να το δεχτώ αλλά να μην πάω και να μου στείλουν το μετάλλιο αργότερα και να μην το δεχτώ. Eξ αρχής του διευκρίνισα ότι έχω διαλέξει την τρίτη, το βραβείο μου είναι εντελώς αδιάφορο. O καθένας μπορεί να καταλάβει ότι αν η απόδειξή μου είναι σωστή, τότε δεν χρειάζεται άλλη αναγνώριση. Δεν με ενδιαφέρουν τα λεφτά ή η φήμη και ούτε θέλω να παριστάνω το παράξενο ζώο σ’ έναν ζωολογικό κήπο. Δεν είμαι ήρωας των μαθηματικών. Δεν είμαι καν τόσο καλός και δεν θέλω να ασχολείται ο κόσμος μαζί μου”.

O Πέρελμαν δεν αρνήθηκε μόνο τις καλοπληρωμένες θέσεις που του προσέφεραν τα αμερικανικά πανεπιστήμια αλλά και τα βραβεία.  Ο εκκεντρικός μαθηματικός –κλεισμένος με τη μητέρα του σε ένα φτωχικό δυάρι στην Αγία Πετρούπολη– δεν παρέλαβε ποτέ το βραβείου του Ινστιτούτου Clay Mathematics και το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων! Όπως εξήγησε αρνήθηκε την αμοιβή του για τη λύση του προβλήματος του Ανρί Πουανκαρέ, γιατί όπως είπε «γνωρίζω πώς να κυβερνήσω το σύμπαν γιατί να τρέξω πίσω από ένα εκατομμύριο δολάρια;»

Είναι ακόμη ιδιαίτερο το γεγονός ότι τα τρία άρθρα που συνέταξε όσον αφορά την απόδειξη της περίφημης «εικασίας», τα ανήρτησε στην ιστοσελίδα ελεύθερης διακίνησης επιστημονικών άρθρων του αμερικανικού πανεπιστημίου Κορνέλ http://arxiv.org/ αντί να καταθέσει την εργασία του σε ένα έγκυρο επιστημονικό περιοδικό με αξιολόγηση από ομότιμους κριτές, επειδή ο Perelman έχει έρθει σε διάσταση με τους υπόλοιπους μαθηματικούς που ελέγχουν τα περιοδικά αυτά.  Άλλωστε, όπως διηγήθηκε στη συνέντευξή του στο New Yorker πάντα τον συγκινούσε το μοίρασμα των ιδεών και όχι η κρυψίνοια και οι μανίες καταδίωξης με την “αποκλειστικότητα” και τις ανταμοιβές της.

Τα τρία αυτά άρθρα είναι τα εξής (στα αγγλικά):

1. The entropy formula for the Ricci flow and its geometric applications
   2. Ricci flow with surgery on three-manifolds
   3. Finite extinction time for the solutions to the Ricci flow on certain three-manifolds

Οι περισσότεροι από εμάς δεν μπορούν να καταλάβουν πώς είναι δυνατόν να αρνηθεί κάποιος τόσα χρήματα. Αλλά πάλι, ούτε και την Υπόθεση του Πουανκαρέ μπορούμε να καταλάβουμε. Στον κόσμο του Πέρελμαν και τα δύο έχουν νόημα. Η μεγάλη του επιτυχία όχι μόνο δεν διαστρέβλωσε τις αντιλήψεις του, αλλά τον έστρεψε ακόμα περισσότερο στον εαυτό του. Ο Πέρελμαν απομονώθηκε, απέρριψε κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας, συνεχίζοντας το μαθηματικό του ταξίδι.

Πηγές:

• Wikipedia Grigori Perelman
• Wikipedia Εικασία του Πουανκαρέ
• Lectures Bureau, Γκριγκόρι Πέρελμαν
• Ο Μαθηματικός, Γκριγκόρι Πέρελμαν
• Ρωσικό ντοκιμαντέρ για τον Γκριγκόρι Πέρελμαν

Επιμέλεια: Β.Β.

Nikola Tesla: ένας σύγχρονος Προμηθέας

Αναρτήθηκε στις 11 Ιαν, 2024 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος

Ο Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε τα μεσάνυχτα της 10^ης Ιουλίου του 1856, κατά τη διάρκεια μιας τρομερής καταιγίδας γεμάτη λαμπερές αστραπές Γεννήθηκε στο χωριό Σμίλιαν της Λίκα, μια περιοχή που ανήκει σήμερα στην Κροατία. O πατέρας του Τέσλα ήταν ο Σέρβος ορθόδοξος ιερέας του χωριού. Ο Νίκολα ήταν ένα λεπτό και φιλάσθενο αγόρι . Η μεγαλύτερη αγάπη του ήταν η Φύση και τα ζώα.

Από την πρώιμη παιδική του ηλικία ο Νίκολα επέδειξε μια ιδιοφυΐα και μια εφευρετικότητα, που τον έκανε να ξεχωρίζει. Πήγαινε στο λύκειο του Κάρλοβατς όταν είδε για πρώτη φορά μια πειραματική επίδειξη του ηλεκτρισμού. Ο Τέσλα έμεινε έκθαμβος μπροστά σ’ αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο. Γεμάτος συγκίνηση θυμόταν αργότερα τα μαθήματα και τα πρώτα πειράματα που παρακολουθούσε: «Το κάθε πείραμα έβρισκε στο μυαλό μου χίλιες αντανακλάσεις. Ήθελα να μάθω περισσότερα γι’ αυτή την εκπληκτική δύναμη. Λαχταρούσα τα πειράματα και τις έρευνες και πάντα μόλις τέλειωνε το μάθημα είχα μια θλίψη στην ψυχή» (Οι Εφευρέσεις Μου).

Από τότε αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη της φυσικής του ηλεκτρισμού και να ανακαλύψει όλα τα μυστικά του. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πατέρα του, που τον ήθελε να γίνει ιερέας ή στρατιωτικός, όπως ήταν η οικογενειακή παράδοση, ο Τέσλα γράφτηκε στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς της Αυστρίας κι έγινε αμέσως ένας αφοσιωμένος σπουδαστής. Φτάνοντας στο Γκρατς ο Τέσλα αισθάνθηκε ότι ένα όνειρο του είχε πλέον εκπληρωθεί. Θα μπορούσε επιτέλους ν’ ασχοληθεί με τη μηχανική και ν’ αφοσιωθεί στη μελέτη και στην έρευνα του ηλεκτρισμού. Κατά τη διάρκεια του τρίτου έτους σπουδών του, μετά από πιέσεις του πατέρα του και αφού πέρασε μία έντονη προσωπική κρίση, σταμάτησε να παρακολουθεί μαθήματα. Δεν αποφοίτησε ποτέ από τη σχολή του Γκρατς.

Ο Τέσλα σε ηλικία 26 ετών.

O Τέσλα γράφτηκε τον Ιανουάριο του 1880 στο γερμανόφωνο Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας. Έναν χρόνο αργότερα αποφάσισε να εγκαταλείψει την Πράγα χωρίς να αποκτήσει κάποιο πτυχίο, και εγκαταστάθηκε στη Βουδαπέστη. Στη Βουδαπέστη έπιασε δουλειά ως ηλεκτρονικός σε μια καινούργια τηλεφωνική εταιρεία της Ουγγαρίας που τη χρηματοδοτούσε ο Τόμας Έντισον. Περπατώντας ένα ηλιοβασίλεμα, μαζί με το φίλο και βοηθό του Anital Szigety, σε ένα πάρκο της Βουδαπέστης του ήρθε ως λάμψη μια μεγαλοφυής ιδέα, που έμελλε να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε πλήρη εξηλεκτρισμό. «Τότε, σε μια στιγμή έμπνευσης η ιδέα με κτύπησε σαν λάμψη αστραπής, και μέσα σε μια στιγμή μου αποκαλύφθηκε η αλήθεια. Με το μπαστούνι άρχισα τότε να χαράζω στην άμμο τα διαγράμματα…», έγραψε αργότερα ο Τέσλα στην αυτοβιογραφία του Οι Εφευρέσεις Μου (My Inventions).

Σε γκραβούρα εποχής, μία διάλεξη του Nikola Tesla για τα μέλη της Γαλλικής Φυσικής Εταιρείας και της Διεθνούς Εταιρείας Ηλεκτρολόγων (1880)

Με το μπαστούνι του ο άνθρωπος που θα «ανακάλυπτε» τον 20^ο αιώνα άρχισε να σχεδιάζει πρόχειρα στο χώμα έναν κινητήρα. «Τον βλέπεις;», ρώτησε στον φίλο του, που παρακολουθούσε άφωνος, «κοίταξε με τώρα που θα τον αντιστρέψω!». Όταν τέλειωσε τα πρόχειρα σχέδια του αναφώνησε γεμάτος ικανοποίηση: «Αυτό είναι! Ένα περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο! Δες πόσο ήσυχα λειτουργεί. Χωρίς σπίθες. Χωρίς θόρυβο. Λειτουργεί τέλεια!» Μ’ αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο ο Τέσλα συνέλαβε για πρώτη φορά την ιδέα του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου και του επαγωγικού κινητήρα, ο οποίος χρησιμοποιείται σήμερα σε κάθε ηλεκτρική συσκευή. Αρπάζοντας ένα μεγάλο μυστικό της Φύσης και χαρίζοντας το στους ανθρώπους, ο Τέσλα έγινε ένας σύγχρονος Προμηθέας που οδήγησε την ανθρωπότητα στην εποχή του ηλεκτρισμό.

Συνέχισε την σταδιοδρομία του στην Ηλεκτρική Εταιρεία Έντισον με έδρα το Ιβρύ, στα περίχωρα του Παρισιού. Την άνοιξη του 1884 ο στενός συνεργάτης του Έντισον, Τσαρλς Μπάτσελορο του πρότεινε να εργαστεί στην επιχείρηση του Έντισον στη Νέα Υόρκη. Οι σχέσεις του Τέσλα με τον Έντισον δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα θερμές, καθώς ο Έντισον ήταν υποστηρικτής της χρήσης του συνεχούς ρεύματος, κυρίως για πρακτικούς λόγους και για ζητήματα ασφάλειας, ενώ ο Τέσλα υποστήριζε τη χρήση του εναλλασσόμενου ρεύματος. Τελικά παραιτήθηκε μόλις έξι μήνες μετά την έναρξη της συνεργασίας του με τον Έντισον.

Ο «πόλεμος του ηλεκτρικού ρεύματος» ανάμεσα στον Έντισον και τον Τέσλα.

Με  χρηματοδότη τον διευθυντή της τηλεγραφικής εταιρείας Western Union Α. Μπράουν, έστησε το εργαστήριο του, λίγα τετράγωνα πιο πάνω από το εργαστήριο του Έντισον. Τον Οκτώβριο του 1887 η πατέντα του με το όνομα Πολυφασικό Σύστημα Τέσλα κατοχυρώθηκε στην Αμερικανική Επιτροπή Ευρεσιτεχνιών. Το διάστημα 1890-1891 ο Τέσλα έδωσε δεκάδες διαλέξεις για το εναλλασσόμενο ρεύμα και τη χρήση του. Το 1891  εφηύρε το πηνίο που φέρει το όνομά του. Από το 1892 έως το 1903 ο Τέσλα αγωνιζόταν να αποδείξει ότι η εκπομπή και λήψη ραδιοκυμάτων ήταν δική του εφεύρεση, καθώς στηριζόταν σε 13 δικές του πατέντες και όχι του Ιταλού Μαρκόνι. Τελικά δικαιώθηκε το 1943, ενώ αναγνωρίστηκε ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου το 1955. Τη νύχτα της 1η Μαΐου του έτους 1893 στη Διεθνή Έκθεση του Σικάγο, ο Γκρόβερ Κλήβελαντ, ο 24ος πρόεδρος των Η.Π.Α., φωταγώγησε την πόλη του Σικάγου με λάμπες που λειτουργούσαν με εναλλασσόμενο ρεύμα. Το 1895 ο Ρέντγκεν με τη βοήθεια του Τέσλα μπορούσε να παινευτεί ότι εφηύρε τις ακτίνες Χ και έτσι η φήμη του Τέσλα εκτοξεύτηκε στη λαϊκή συνείδηση περισσότερο από κάθε άλλου εφευρέτη.

Πειράματα στο εργαστήριο του Tesla το 1898 με ρεύμα υψηλής τάσης και υψηλής συχνότητας («ασύρματη ενέργεια»).

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1880 ο Τέσλα συνήθισε την ανθρωπότητα με μια σειρά από επιστημονικές εκπλήξεις και εφευρέσεις: εναλλασσόμενο ρεύμα, επαγωγικοί κινητήρες, πολυφασικό σύστημα, ρεύματα υψηλής συχνότητας, ηλεκτρικός ταλαντωτής, πηνίο Τέσλα, ραδιόφωνο, ακτινογραφία (Τεσλόγραμμα), τηλεκατεύθυνση, αυτοματισμός, ασύρματη μεταφορά ενέργειας, τηλεγεωδυναμική, προωθωτικοί κινητήρες, ραντάρ, ιντερφερόμετρο, ηλεκτρομαγνητική προστασία… είναι μονάχα μερικές από τις 700 εφευρέσεις, που ο Σέρβος επιστήμονας προσέφερε στην ανθρωπότητα.

 «Αν θελήσουμε να εξαφανίσουμε από το δικό μας βιομηχανικό κόσμο τα αποτελέσματα του έργου του κυρίου Τέσλα, τα γρανάζια στις βιομηχανίες θα έπρεπε να σταματήσουν να γυρίζουν, τα ηλεκτρικά τρένα μας θα έπρεπε να ακινητοποιηθούν, οι πόλεις μας να βυθιστούν στο σκοτάδι… Ναι, τόσο μακριά έφτασε με το έργο του, που αποτέλεσε το θεμέλιο του σύγχρονου κόσμου. Το όνομα του σημάδεψε μια εποχή προόδου στην επιστήμη του ηλεκτρισμού. Από αυτό το έργο ξεπήδησε μια επανάσταση…» Έτσι σχολίασε κάποτε ο Αμερικανός φυσικός B. A. Behrend τη συνεισφορά του Τέσλα στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου. Ο Τέσλα ήταν ένας εξερευνητής νέων ηπείρων γνώσεων, ένας άνθρωπος που ανακάλυπτε νέες φυσικές αρχές και μόνον κατανάγκην υπήρξε εφευρέτης. Για τον ίδιο μεγαλύτερη σημασία είχε η ανακάλυψη νέων φυσικών αρχών και λιγότερο η εφαρμογή τους στην πράξη. Ήταν πάνω απ’ όλα ένας πρωτοπόρος εξερευνητής νέων αρχών της Φυσικής, ένας ανθρωπιστής επιστήμονας που οραματιζόταν ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα. Ένας άνθρωπος των θαυμάτων.Ήταν ένας «μοναχικός καβαλάρης», που παρέμεινε σ’ όλη του τη ζωή ανένταχτος κι ελεύθερος, δίνοντας συχνά σκληρές μάχες με το επιστημονικό και βιομηχανικό κατεστημένο της εποχής του. Ο Τέσλα προχωρούσε άφοβα μπροστά αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Ξεκλείδωνε με την ευαισθησία ενός ποιητή τα μεγάλα μυστικά της φύσης και τα χάριζε στην ανθρωπότητα. Τον ενδιέφερε η συνολική πρόοδος και πίστευε στο θετικό δυναμικό του ανθρώπου που μπορούσε ν’ αναπτυχθεί σε τέλειο βαθμό. Το πολυφασικό του σύστημα του εναλλασσόμενου ρεύματος επικράτησε, αφού όμως προηγουμένως έδωσε μια σκληρή μάχη με τη βιομηχανία του συνεχούς ρεύματος. Τελικά νίκησε, επειδή ήταν ολοφάνερα πιο αποτελεσματικό και οικονομικό. Ο προωθητικός κινητήρας του απέτυχε, όχι γιατί δεν ήταν αποτελεσματικός, αλλά επειδή για να εφαρμοστεί θα έπρεπε ν’ αλλάξει ολόκληρη η δομή της αυτοκινητοβιομηχανίας. Και το φιλόδοξο σχέδιο του για την ασύρματη μεταφορά ενέργειας δεν προχώρησε, επειδή ερχόταν σε άμεση αντίθεση με μονοπωλιακά συμφέροντα

Ο Τέσλα υπήρξε οραματιστής ενός μέλλοντος, στο οποίο ο άνθρωπος δε θα ήταν αναγκασμένος να πασχίζει για την επιβίωση του, όπου οι λέξεις πλούσιος και φτωχός δε θα σήμαιναν τη διαφορά του επιπέδου της υλικής ευημερίας, αλλά των πνευματικών ικανοτήτων.

Εξαιρετικός ήταν κι ο τρόπος που αντιλαμβανόταν τον άνθρωπο και τις κοινωνικές σχέσεις:

«Μπορεί κανείς να αμφιβάλλει σήμερα πως όλα τα εκατομμύρια των ατόμων κι όλοι οι αμέτρητοι τύποι και χαρακτήρες των ανθρώπων αποτελούν μια ενιαία οντότητα, μια μονάδα; Αν κι είμαστε ελεύθεροι να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε, κρατιόμαστε μαζί, όπως τα αστέρια στο στερέωμα, με δεσμούς αδιαχώριστους. Αυτοί οι δεσμοί δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτοί, αλλά μπορούμε να τους αισθανόμαστε».

Για την εργασία των επιστημόνων έλεγε: «Ο επιστήμονας δεν επιδιώκει άμεσο αποτέλεσμα. Δεν περιμένει ότι οι προηγμένες ιδέες του θα υιοθετηθούν γρήγορα κι εύκολα. Η δουλειά του μοιάζει με αυτή του φυτευτή – για το μέλλον. Το καθήκον του είναι να θέσει τα θεμέλια σε αυτούς που πρόκειται να έρθουν και να δείξει τον δρόμο. Ζει, εργάζεται κι ελπίζει».

Ο «αρχιτέκτονας προϊόντων» της εταιρείας Tesla ΑΕ, και δισεκατομμυριούχος Ίλον Μασκ, έδωσε στο πασίγνωστο πανάκριβο υβριδικό ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο το όνομα του ανθρώπου που έζησε τη ζωή του πιστεύοντας ότι:«Τα χρήματα δεν έχουν τόση αξία όση τους έχουν προσδώσει οι άνθρωποι. Όλα μου τα χρήματα έχουν επενδυθεί σε πειράματα με τα οποία έχω κάνει νέες ανακαλύψεις που επιτρέπουν στην ανθρωπότητα να έχει λίγο ευκολότερη ζωή».

Αν και θα μπορούσε να επαναπαυτεί στις δάφνες του, όντας δοξασμένος και πλούσιος από την ηλικία των 34 ετών, εκείνος προτίμησε να προχωρήσει κι άλλο προσφέροντας στην ανθρωπότητα, ως νέος Προμηθέας, ένα πολύ μεγαλύτερο δώρο: την Ελεύθερη Ενέργεια.

Ο Τέσλα είναι ο «πατέρας» της Ελεύθερης Ενέργειας. Οραματιζόταν έναν κόσμο όπου ο καθένας θα είχε ελεύθερη πρόσβαση στην αστείρευτη θάλασσα της ενέργειας, που τον περιβάλλει.

1916. Ο Nikola Tesla δείχνει μία ηλεκτρική εκκένωση στη φωτογραφία που είχε τραβηχτεί το 1899 στο Colorado Springs και στην οποία φαίνεται και ο ίδιος (17 χρόνια νεότερος).

Σε μια διάλεξή που έδωσε στις 20 Μαΐου του 1891 στο Κολούμπια Κόλετζ της Νέας Υόρκης, ο Τέσλα απευθύνθηκε προς το ενθουσιώδες κοινό λέγοντας: «Τρέχουμε όλοι μαζί μέσα σ’ έναν απέραντο χώρο με μια απίστευτη ταχύτητα και όλα γύρω μας κινούνται, γυρίζουν και περιβάλλονται από ενέργεια. Υπάρχει σίγουρα κάποια άμεση πρόσβαση σ’ αυτήν την ενέργεια. Ο ηλεκτρισμός που αντλήσαμε από το φυσικό περιβάλλον, προέρχεται από αυτήν την ενέργεια. Σύντομα θα αντλούμε χωρίς μεγάλο κόπο πολλές μορφές ενέργειας από αυτήν την απέραντη κι ανεξάντλητη φυσική ενέργεια κι έτσι η ανθρωπότητα θα προοδεύσει με γιγαντιαία βήματα».Για ένα σχεδόν χρόνο (1899-1900) στο Κολοράντο Σπρινγκς και σε υψόμετρο 2.300 μέτρων, ο Τέσλα πραγματοποίησε μια σειρά από σημαντικά πειράματα πάνω στην ασύρματη μεταφορά ενέργειας. Εκεί κατόρθωσε όχι μόνο να δημιουργήσει τεχνητές αστραπές μήκους 40 μέτρων, αλλά και ν’ ανάψει λαμπτήρες ακουμπώντας τες απλά στο έδαφος και να θέσει σε λειτουργία συσκευές σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων! Στις 3 Ιουλίου του 1899, κατά τη διάρκεια των πειραμάτων του στο Κολοράντο Σπρινγκς, ο Σερβοαμερικάνος εφευρέτης ισχυρίστηκε ότι ανακάλυψε μια «ανεξάντλητη πηγή ενέργειας».

Ανακάλυψε, δηλαδή, κάτι που ήδη διαισθανόταν: πως η Γη ήταν μια τεράστια «ενεργειακή πισίνα», ένας καλός ενεργειακός αγωγός, πράγμα που σήμαινε ότι το παγκόσμιο σύστημα ασύρματης μετάδοσης ενέργειας, που οραματιζόταν, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Ολόκληρος ο πλανήτης μπορούσε να διασυνδεθεί ενεργειακά αν κατασκευαζόταν, σύμφωνα με το σχέδιό του, ένα δίκτυο από πύργους εκπομπής και λήψης ηλεκτρικής και ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας. Ακόμη και η ίδια η γη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας, έτσι ώστε ο καθένας να ήταν σε θέση ν’ αντλήσει ενέργεια χώνοντας απλά μια μεταλλική ράβδο στο έδαφος! Όταν ο μεγαλοτραπεζίτης Τζον Πίερποντ Μόργκαν, που αρχικά χρηματοδότησε το σχέδιο του εφευρέτη, πληροφορήθηκε πως ο στόχος του Τέσλα ήταν η ασύρματη μεταφορά ενέργειας ρώτησε τον εφευρέτη: «Και ποιος θα πουλάει την ενέργεια στους αποδέκτες της;» «Κανείς», απάντησε με ειλικρίνεια ο Τέσλα, «ο καθένας θα μπορεί να τη λαμβάνει καρφώνοντας μια ράβδο στο έδαφος ή τοποθετώντας μια κεραία στη στέγη του σπιτιού του. Σκεφθείτε το: δεν θα υπάρχουν καλώδια, αερόπλοια θα πετούν χρησιμοποιώντας την εκπεμπόμενη ενέργεια…» «Αρκετά», τον διέκοψε ο μεγαλοτραπεζίτης. «Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Τέσλα. Θα σας στείλω την απάντηση μου για την χρηματοδότηση του έργου σας». Η απάντηση, και τα χρήματα, δεν ήρθαν ποτέ. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Τέσλα περίμενε μιαν απάντηση… Μετά την αποτυχία του σχεδίου στο Κολοράντο ο Τέσλα δεν είχε ποτέ καμιά άλλη ευκαιρία να φέρει την Ελεύθερη Ενέργεια στον κόσμο.

Πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 1943 από θρόμβωση της στεφανιαίας στο ξενοδοχείο Νιου Γιορκ. Βρέθηκε νεκρός δύο μέρες αργότερα, καθώς είχε κρεμάσει στην πόρτα του δωματίου του την επιγραφή «Μην ενοχλείτε». Τα υπάρχοντά του, μεταξύ αυτών και οι σημειώσεις του γύρω από τις έρευνές του, περισυνέλλεξε το FBI, τα οποία και ανέλυσε ο καθηγητής του ΜΙΤ και ηλεκτρολόγος μηχανικός Τζον Τραμπ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως παρά τις ιδέες του γύρω από την παραγωγή και ασύρματη μετάδοση ενέργειας, δεν είχε ανακαλύψει καμία εφαρμόσιμη μέθοδο.

Η ζωή, το έργο, οι ιδέες και τα οράματα του «πατέρα» της Ελεύθερης Ενέργειας, έχουν εμπνεύσει δεκάδες επιστήμονες κι ερευνητές.

Ο Nikola Tesla (ένατος από αριστερά), ανάμεσα στους επιφανέστερους επιστήμονες της εποχής του, σε μία επιθεώρηση του πύργου New Brunswick Marconi Station (1921). (Αριστερά του ο Einstein).

Τα Βραβεία και οι Αναγνωρίσεις του Νίκολα Τέσλα

• Το 1912 ο Τέσλα προτάθηκε, μαζί με τον Έντισον, για το Βραβείο Νόμπελ.
• Το 1917 ο Τέσλα βραβεύτηκε με το «Μετάλλιο του Έντισον»», το πιο σημαντικό βραβείο στον τομέα της ηλεκτροτεχνικής στις ΗΠΑ.
• Το 1960 η Διεθνής Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής ονόμασε την μονάδα μέτρησης της μαγνητικής επαγωγής, μονάδα Τέσλα (Τ).
• Το 1975 ο Τέσλα εισάγεται επίσημα στο Inventor’s Hall of Fame.
• Το 1976 καθιερώνεται το Βραβείο Τέσλα από το Ινστιτούτο των Ηλεκτρομηχανικών των ΗΠΑ, το οποίο και απονέμεται κάθε χρόνο.
• Το 1983 τα Αμερικανικά Ταχυδρομεία τίμησαν τον Τέσλα τυπώνοντας γραμματόσημα με τη μορφή του.
• Το άγαλμα του Νίκολα Τέσλα τοποθετείται στους καταρράκτες του Νιαγάρα, όπου το 1895 λειτούργησε το πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στον κόσμο.
• Το 1992 τυπώνονται στη Σερβία μια σειρά από χαρτονομίσματα με τη μορφή του Τέσλα.
• Η γωνία της 40^ης οδού με την 6^η Λεωφόρο του Μανχάταν ονομάζεται «Γωνία του Νίκολα Τέσλα» και τοποθετήθηκε σχετική πινακίδα για να θυμίζει στους Νεοϋορκέζους ότι η πόλη τους χρωστάει πολλά στον Τέσλα.
• Το 2005 το Διεθνές Αεροδρόμιο του Βελιγραδίου μετονομάζεται σε «Αεροδρόμιο Νίκολα Τέσλα».
• Το 2006 ανακηρύσσεται από UNESCO «Έτος Τέσλα» για να τιμηθούν τα 150 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου εφευρέτη.

Η καταπληκτική ταινία «The Prestige» του Christopher Nolan έχει στο φόντο της τον Νίκολα Τέσλα (David Bowie), ενώ το το κύριο θέμα της είναι η θανάσιμη κόντρα δύο μάγων. Προτείνεται σε όποιον δεν την έχει δει.

Επιμέλεια Μ. Ι.

(Μέρος των φωτογραφιών προέρχεται από το Lifo)

Ένας «έξυπνος πυροσβεστήρας» από τους Chemipals!

Αναρτήθηκε στις 28 Απρ, 2023 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος

Το Πείραμα του Ερατοσθένη

Αναρτήθηκε στις 25 Απρ, 2023 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος

Πολλές φορές οι μαθητές/μαθήτριες αμφισβητούν την πρακτική αξία των μαθηματικών και ειδικότερα της γεωμετρίας. Τα σχολικά εγχειρίδια αλλά και ο τρόπος διεξαγωγής των εξετάσεων στο μάθημα της γεωμετρίας δεν αναδεικνύουν τη μεγάλη εφαρμοσιμότητα της γεωμετρίας σε πολλά καθημερινά πρακτικά προβλήματα. Αυτήν την αντίληψη προσπαθήσαμε να αλλάξουμε την Παρασκευή 31 Μαρτίου συμμετέχοντας στη δράση «Το Πείραμα του Ερατοσθένη» που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ένωση Υπεύθυνων Εργαστηριακών Κέντρων Φυσικών Επιστημών.

Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος σπούδασε κυρίως στην Αλεξάνδρεια και για κάποια χρόνια στην Αθήνα (Ακαδημία Πλάτωνα). Το 236 π.Χ. ορίστηκε από τον Πτολεμαίο τον Γ΄ τον Ευεργέτη διευθυντής της περίφημης βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, διαδεχόμενος τον Ζηνόδοτο. Στα «Γεωγραφικά» ο Ερατοσθένης παρουσιάζει μια πρωτοποριακή μέθοδο υπολογισμού της περιφέρειας της γης, με σφάλμα μικρότερο από 1%. Τα δεδομένα που χρησιμοποίησε για τη λύση του προβλήματος ήταν τα εξής:

1. Οι ακτίνες του ηλίου φωτίζουν τον πυθμένα ενός πηγαδιού στη Συήνη (το σημερινό Ασουάν) μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα.
2. Την ίδια στιγμή, στην Αλεξάνδρεια, οι ακτίνες του ήλιου ρίχνουν σκιά.
3. Η Αλεξάνδρεια και η Συήνη, έχουν μεσημέρι την ίδια χρονική στιγμή.
4. Η απόσταση Συήνης – Αλεξάνδρειας είναι 5.000 στάδια. Λέγεται ότι ο βασιλιάς Πτολεμαίος διέθεσε στον Ερατοσθένη το Σώμα των βηματιστών για να μετρήσει την απόσταση των δύο πόλεων.

Οι υποθέσεις που έκανε για τη λύση του προβλήματος ήταν οι εξής:

1. Η Γη είναι σφαιρική.
2. Οι ακτίνες του ήλιου που πέφτουν στη Γη είναι πρακτικά παράλληλες.

Ο Ερατοσθένης, στην Αλεξάνδρεια το μεσημέρι του θερινού Ηλιοστάσιου, μέτρησε το μήκος μιας ράβδου και της σκιάς της ράβδου και σε συνδυασμό με την απόσταση της Συήνης – Αλεξάνδρειας βρήκε την περιφέρεια της Γης. Έλυσε ένα πρόβλημα με μία ευφυή μέθοδο, που αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα εφαρμογής της υποθετικο-παραγωγικής μεθόδου της Ευκλείδειας Γεωμετρίας.

Οι μαθητές/μαθήτριες των τμημάτων του Β3 και Β4 είχαν την ευκαιρία να αναπαράγουν ελαφρά τροποποιημένο το παραπάνω πείραμα και να υπολογίσουν και αυτοί την περιφέρεια και την ακτίνα της Γης.

Το πείραμα του Ερατοσθένη αποτέλεσε και αφορμή για την συγγραφή του μυθιστορήματος του Ντένι Γκέτζ «Τα αστέρια της Βερενίκης», στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να ανασυστήσει μια ολόκληρη εποχή.

Ιωσήφ Ρωσσίδης

Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής «Αριστοτέλης»

Αναρτήθηκε στις 10 Μαρ, 2023 σε Blog, Ανακοινώσεις, Αστρολάβος